شرایط تغییر سن در شناسنامه

اگرچه تغییر سن در شناسنامه ممنوع است؛ اما تحت شرایطی خاصی افراد می‌توانند به شکل کاملاً قانونی سن شناسنامه‌ای خود را تغییر داده و آن را کاهش یا افزایش دهند. در این مطلب مراحل قانونی تغییر سن را بررسی خواهیم کرد و همچنین خواهیم دید که حدود افزایش یا کاهش سن شناسنامه‌ای چقدر است.

آیا تغییر سن شناسنامه‌ای ممکن است؟

به دلایل مختلف ممکن است تاریخ تولد درج‌شده در شناسنامه افراد، با تاریخ تولد واقعی آنها تطابق نداشته باشد. برای مثال استفاده از شناسنامه خواهر و برادر فوت‌شده یکی از رایج‌ترین دلایلی است که باعث می‌شود افراد شناسنامه‌ای داشته باشند که تاریخ تولد در آنها تا چند سال زودتر از تاریخ تولد واقعی ثبت‌شده است.

همچنین اشتباه مأمور ثبت‌احوال در هنگام صدور شناسنامه نیز یکی دیگر از دلایل این اختلاف سن شناسنامه‌ای با سن واقعی است. اما آیا می‌شود این اختلاف را از بین برد و تاریخ تولد در شناسنامه را تغییر داد؟ مطابق قانون، تغییر دادن سن شناسنامه‌ای ممنوع اعلام‌شده است. در ماده‌واحده تغییر سن مصوب 2 بهمن سال 1367 آمده است که:

 به‌موجب ماده‌واحده قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها مصوب مجلس شورای اسلامی تغییر تاریخ تولد اشخاص ممنوع است.

در نگاه اول به نظر می‌رسد که با توجه به این ماده‌قانونی، تغییر سن شناسنامه‌ای غیرممکن است؛ اما خوب است بدانید که تحت شرایط خاصی، صاحب شناسنامه و یا ولی و قیم قانونی او می‌تواند برای تغییر سن اقدام کند.

درصورتی‌که شرایط لازم برای اصلاح شناسنامه وجود داشته باشد، مطابق قانون می‌توان تاریخ تولد شناسنامه را تغییر داد و این کار برای هر فرد تنها یک‌بار در طول عمر خود قابل انجام است. این موضوع یکی از موارد اصلاح شناسنامه محسوب می‌شود که وکلای اصلاح شناسنامه می‌توانند درروند پرونده به شما کمک کنند تا به نتیجه مطلوب دست‌یابید.

اینکه مسیر قانونی برای کاهش یا افزایش سن در شناسنامه به چه شکل است، کاملاً بستگی به میزان اختلاف سن واقعی با سن شناسنامه‌ای دارد. چراکه برای اصلاح شناسنامه‌هایی که در آن اختلاف سن واقعی فرد با سن شناسنامه‌ای بیشتر از پنج سال است. مسیر متفاوتی در نظر گرفته‌شده است؛ اما برای کسانی که اختلاف سن واقعی آنها با سن شناسنامه‌ای کمتر از پنج سال است، قانون سخت‌گیری کمتری به خرج داده و مسیر جداگانه‌ای را طراحی کرده است. در ادامه این مطلب هر دو مسیر را توضیح می‌دهیم.

تغییر سن شناسنامه بیشتر از پنج سال

چنانچه صاحب شناسنامه ادعا داشته باشد که سن واقعی او بیش از پنج سال با سن شناسنامه‌ای اختلاف دارد، صحت این موضوع باید توسط کمیسیون ویژه‌ای به اسم تشخیص سن بررسی شود. این کمیسیون پنج‌نفره در اداره ثبت‌احوال محل صدور شناسنامه تشکیل خواهد شد.

برای افرادی که شناسنامه آنها خارج از ایران تنظیم‌شده است، کمیسیون مستقر در تهران تشکیل کمیسیون خواهد داد. برای شروع مراحل قانونی تغییر سن با اختلاف بیش از پنج سال، صاحب شناسنامه و یا ولی قانونی او باید یک درخواست کتبی به شکل فرم ارائه می‌شود را تکمیل نماید و همراه با کپی شناسنامه و یک قطعه عکس به دبیرخانه کمیسیون تحویل دهد.

سپس دبیرخانه کمیسیون پرونده درخواست تغییر سن در شناسنامه را ثبت می‌کند و رسید آن را به صاحب شناسنامه می‌دهد. بعد از موافقت رئیس اداره ثبت‌احوال و کمیسیون با برگزاری جلسه کمیسیون پنج‌نفره، یک‌وقت معین برای برگزاری کمیسیون مشخص می‌گردد. صاحب شناسنامه نیز میتواند در جلسه کمیسیون تشخیص سن حضور پیدا کند و اظهارات خود را بیان نماید.

بعد از بررسی مدارک و اسناد مربوطه و گوش دادن به اظهارات صاحب شناسنامه و یا ولی قانونی او، کمیسیون ختم رسیدگی را اعلام خواهد کرد. تصمیم در سه نسخه ارائه میشود. همچنین ممکن است کمیسیون تشخیص دهد که صاحب شناسنامه برای معاینه دقیق‌تر و تعیین سن، باید به پزشکی قانونی معرفی شود تا بعدازآن تصمیم نهایی اعلام گردد.

توجه داشته باشید که فرقی ندارد که قصد کاهش سن و یا افزایش سن را داشته باشید. درهرصورت اگر اختلاف بین سن واقعی شما و سن شناسنامه‌ای بیشتر از پنج سال باشد، مسیر قانونی آن به همین شکل است که در بالا توضیح داده‌ایم.

بعد از اعلام رأی کمیسیون و درصورتی‌که با درخواست متقاضی موافقت شود، ثبت‌احوال رأی کمیسیون را اجرایی خواهد کرد. به این شکل که یک شناسنامه جدید با تغییر تاریخ تولد به درخواست‌کننده تحویل داده می‌شود؛ اما در صورت مخالفت کمیسیون، امکان اعتراض به رأی در دیوان عدالت اداری وجود دارد. البته این کار راحتی نیست و حتماً به کمک وکیل حرفه‌ای در این زمینه نیاز خواهید داشت.

تغییر سن شناسنامه کمتر از پنج سال

تا به اینجا مراحل قانونی تغییر سن برای کسانی که سن واقعی آنها با سن شناسنامه بیش از پنج سال باشد را توضیح دادیم. اما برای کسانی که سن واقعی آنها با سن شناسنامه‌ای کمتر از پنج سال اختلاف دارد، مراحل قانونی تغییر تاریخ تولد متفاوت هستند که در اینجا توضیح می‌دهیم. چه قصد افزایش سن و چه کاهش سن در بازه کمتر از پنج سال را داشته باشید، لازم است تا درخواست خود را همراه با ادله محکمه‌ پسند به دادگاه عمومی محل سکونت خود ارائه کنید.

توجه داشته باشید که برای افرادی که اختلاف سن واقعی و شناسنامه‌ای آنها بیش از پنج سال است، مرجع رسیدگی اداره ثبت‌احوال محل صدور شناسنامه است. درصورتی‌ که این اختلاف کمتر از پنج سال باشد، مرجع رسیدگی دادگاه عمومی محل سکونت خواهد بود. در این صورت نیازی به رجوع به شهر محل صدور شناسنامه نخواهید داشت.

دادگاه عمومی پس از بررسی درخواست شما و درصورتی‌که ادله شما برای اثبات اختلاف سنی کافی و قانع‌کننده باشد، رأی به اصلاح شناسنامه و تغییر تاریخ تولد خواهد داد. سپس حکم دادگاه به سازمان ثبت‌احوال ابلاغ خواهد شد و اصلاح تاریخ تولد در شناسنامه صورت می‌پذیرد.

مسیر قانونی تغییر سن در شناسنامه

همان‌طور که تا اینجا اشاره کردیم، مسیر قانونی تغییر سن در شناسنامه بستگی به اختلاف سن واقعی شما با سن مندرج در شناسنامه چقدر است:

• اگر اختلاف سن واقعی با سن شناسنامه‌ای بیشتر از ۵ سال است: در این صورت برای شروع روند قانونی باید به اداره ثبت‌احوال محل صدور شناسنامه مراجعه کنید و درخواست تشکیل کمیسیون تشخیص سن را بدهید. افرادی که اسناد هویتی آنها خارج از ایران تنظیم‌شده، باید به کمیسیون واقع در تهران مراجعه کنند. بعد از تشکیل کمیسیون تشخیص سن، مدارک و اظهارات شما توسط اعضای این کمیسیون پنج‌نفره بررسی می‌شوند و در صورت لزوم متقاضی را به پزشکی قانونی برای معاینه دقیق معرفی می‌کنند. درنهایت اگر رأی کمیسیون مثبت بود، شناسنامه جدید با تاریخ تولد اصلاح‌شده صادر می‌گردد. در صورت صدور رأی منفی، سوابق شما در پرونده ثبت می‌شود و دیگر امکان درخواست مجدد برای کمیسیون تشخیص سن نخواهید داشت. البته امکان اعتراض به دیوان عدالت اداری وجود دارد که در ادامه آن را بررسی می‌کنیم.
• اگر اختلاف سن واقعی با سن شناسنامه‌ای کمتر از ۵ سال است: در این صورت مسیر نسبتاً راحت‌تری برای اصلاح شناسنامه خواهید داشت. کافی است به دفتر الکترونیک خدمات قضایی مراجعه کرده و دادخواست خود را برای دادگاه عمومی محل سکونت خودتنظیم نمایید و مدارک لازم را ارائه دهید. دادگاه پس از بررسی مدارک و صحت سنجی ادعای شما، حکم اصلاح شناسنامه را خواهد داد و سازمان ثبت‌احوال به این حکم عمل می‌کند.

مزایای داشتن وکیل در پرونده تغییر سن شناسنامه‌ای

ازآنجایی‌که درخواست تغییر سن در شناسنامه تنها یک‌بار در طول عمر امکان‌پذیر است. بهتر است مطمئن شوید که این درخواست را به نحو احسن پیگیری می‌کنید تا بتوانید به نتیجه مطلوب دست پیدا کنید. چراکه حتی درصورتی‌که کمیسیون تشخیص سن با درخواست شما موافق نکند، دیگر هرگز نمی‌توانید درخواست جدیدی برای تشکیل کمیسیون ثبت نمایید. در این صورت تنها راهکار شما مراجعه به دیوان عدالت اداری خواهد بود.

در همین راستا وکلای باتجربه و حرفه‌ای موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی دادیستا همراه شما خواهند بود. آن ها پرونده اصلاح شناسنامه را به شکل اصولی پیگیری کرده تا بتوانید رأی مثبت کمیسیون تشخیص سن و یا دادگاه عمومی را جلب کنید.

حتی در صورت اعلام رأی منفی توسط کمیسیون تشخیص سن در ثبت‌احوال، امکان اعتراض به رأی از طریق دیوان عدالت اداری برای شما موجود است. طبیعتاً مراحل قانونی پرونده تغییر سن در شناسنامه در دیوان عدالت اداری به‌مراتب پیچیده‌تر خواهد بود.  بدون استفاده از خدمات یک وکیل ثبتی مجرب در این زمینه، کار دشواری برای به نتیجه رساندن درخواست خود خواهید داشت.

به همین دلیل توصیه می‌شود تا حتی اگر در مرحله درخواست اولیه از وکیل متخصص اصلاح شناسنامه کمک نگرفته‌اید. حتماً در مرحله اعتراض به دیوان عدالت اداری این کار را انجام دهید تا شانس آخر خود برای به نتیجه رساندن پرونده را از دست ندهید.