درگذشته اغلب افراد از چک‌های معمولی و بدون تضمین برای نقل‌وانتقال پول به‌حساب افراد مختلف استفاده می‌کردند. متأسفانه کلاه‌برداری‌های متعدد و پاس نشدن چک‌های کشیده شده موجب شد تا بسیاری از افراد با ضررهای مالی هنگفتی مواجه شوند. این موضوع موجب شده است تا دولت برای صدور چک صیاد اقدام کند.
این نوع چک زمان کوتاهی است که در ایران رواج یافته است؛ بر این اساس درصد بالایی از افراد با آن آشنا نیستند و حتی قادر به برگشت زدن آن نمی‌باشند. در این مطلب به شرح کامل اینکه چک صیادی چیست و چگونه می‌توان آن را برگشت زد، می‌پردازیم.
بررسی سامانه صیاد
کلاه‌برداری‌های مداوم با استفاده از دسته‌چک باعث شده است تا بسیاری از افراد اعتماد کاملی به انواع چک بانکی در بازار معاملات نداشته باشند؛ اما چک صیادی برخلاف چک‌های قدیمی، با امنیت بالایی همراه است. دلیل امنیت آین چک ها، صدور یکپارچه آن توسط سامانه صیاد است.
سامانه صیاد باعث شده است تا چک‌های صیادی بااعتبار بالایی همراه باشند. این سامانه به بررسی و استعلام حساب‌های صادرکننده چک صیاد می‌پردازد و احتمال چک‌های برگشتی را به حداقل می‌رساند. در واقع تمام گیرنده‌های چک صیادی می‌توانند با مراجعه به سامانه صیاد، برای استعلام و کنترل حساب صادرکننده چک اقدام کنند.
چک صیاد چیست؟
چک صیادی برای اولین بار در اردیبهشت‌ماه سال 1400 در بانک‌های کشور ایران صادرشده است. این چک جایگزین تمام چک‌های قدیمی شده و اغلب به‌عنوان کاغذی با رنگ بنفش شناخته می‌شود. چک صیاد دارای یک شناسه 16 رقمی است. این شناسه 16 رقمی نشان می‌دهد که چک صیادی در سامانه صیاد ثبت‌شده است.
چک‌های صیادی تنها زمانی قابل‌استفاده هستند که در این سامانه ثبت‌شده باشند. شاید این سؤال برای برخی از افراد ایجاد شود که کد 16 رقمی به چه دلیلی روی چک صیادی درج‌شده است؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که با استفاده از این کد، فرد گیرنده می‌تواند نسبت به استعلام حساب صادرکننده چک اقدام کند. در حالت کلی از چک‌های صیادی به‌عنوان چکی یاد می‌شود که امکان پیگیری آن در سامانه وجود داشته باشد.
مزایای استفاده از چک صیاد چیست؟
چک‌های صیادی به‌عنوان معتبرترین و امن‌ترین نوع چک‌های معاملاتی از مزایایی برخوردار است که برخی از آنها به شرح زیر است:
- فرآیند نظارت در هنگام صدور آن ها باقدرت بالایی انجام می‌شود. به همین علت است که احتمال کلاهبرداری از طریق کشیدن چک به حداقل رسیده است.
- گیرنده چک می‌تواند قبل از دریافت از صادرکننده، از خوش‌حساب بودن صادرکننده آن اطمینان حاصل کند.
- یکی از مزایای منحصر به فرد چک این است که برای صدور آن نیاز به مراجعه به بانک‌های مختلف وجود ندارد؛ درواقع صادرکننده می‌تواند بدون مراجعه به شعبات بانک، از طریق سامانه صیاد برای دریافت دسته‌چک اقدام کنند.
- از مزایای بی‌نظیر چک صیادی این است که گیرنده چک می‌تواند از طریق کد یکتا درج‌شده در چک‌های صیادی، از اعتبار صادرکننده چک مطلع شود.
چگونه چک صیادی را برگشت بزنیم؟
برگشت این نوع چک با چک‌های قدیمی متفاوت است. خوشبختانه اگر گیرنده چک برای وصول چک به بانک مراجعه کرده باشد و با مشکل کافی نبودن موجودی حساب مواجه شود؛ می‌تواند بلافاصله برای برگشت چک اقدام کند.
در صورت کافی نبودن مبلغ چک، بانک با بررسی حساب‌های دیگر صادرکننده، نسبت به پرداخت مبلغ چک اقدام می‌کند. اگر موجود حساب‌های دیگر صادرکننده چک برای وصول چک کافی نباشد؛ فرد گیرنده می‌تواند بلافاصله بعد از دریافت گواهی عدم پرداخت، با مراجعه به مراجع صالح و ثبت شکایت حقوقی یا کیفری برای وصول چک اقدام کند.
نحوه وصول طلب بعد از برگشت چک صیاد
در بسیاری از مواقع صادرکننده چک در زمان تعیین‌شده حساب خود را برای گیرنده چک پر می‌کند تا به مشکلات و محدودیت‌های برگشت چک دچار نشود؛ اما در مواقعی صادرکننده مبلغ کافی برای پر کردن حساب ندارد و در این وضعیت چک او با توجه به رضایت گیرنده، برگشت می‌خورد. درصورتی‌که چک برگشت‌خورده باشد؛ گیرنده می‌تواند به روش‌های مختلفی نسبت به وصول طلب اقدام کند که در ادامه سه روش مطمئن برای این کار شرح داده‌شده است.
وصول وجه چک از طریق اقامه دعوای حقوقی
اگر گیرنده چک صیاد برای دریافت وجه خود به بانک مراجعه کرده باشد؛ اما به دلیل کافی نبودن پول، قادر به دریافت وجه نباشد؛ می‌تواند بعد از برگشت آن با اقامه دعوای حقوقی برای دریافت وصول طلب خود اقدام کند. برای طرح دعاوی حقوقی، گیرنده چک باید با کمک افراد متخصص در این زمینه، دادخواستی را برای مطالبه وجه چک علیه صادرکننده تنظیم کند.
لازم به ذکر است که گیرنده می‌تواند درخواست خسارت تأدیه را داشته باشد. جالب است بدانید که امکان طرح دعوا نسبت به تمام ظهرنویس‌ها و ضامن‌های صادرکننده چک وجود دارد. این امکان باعث شده است تا گیرنده بتواند حق خود را از افراد دارای حقوق تضامنی بگیرد. قانون، خسارت تأخیر در پاس شدن چک را با توجه به نرخ رسمی کشور ایران و از زمان تاریخی که روی چک صیادی درج‌شده است؛ تعیین می‌کند.
درخواست صدور اجرائیه از اداره ثبت اسناد و املاک
درصورتی‌که چک صیادی برگشت‌خورده باشد، گیرنده می‌تواند با ارائه درخواست صدور اجرائیه از اداره ثبت اسناد و املاک، نسبت به دریافت وجه خود اقدام کند. برخلاف دعوای حقوقی، امکان ارائه اجرائیه برای وصول طلب تنها علیه صادرکننده چک امکان‌پذیر است. درواقع گیرنده چک نمی‌تواند از طریق درخواست صدور اجرائیه نسبت به دریافت طلب از ظهرنویس‌ها و ضامن‌ها اقدام کند.
کسانی که قصد وصول وجه چک از اداره ثبت اسناد و املاک را دارند؛ باید اصل چک را به همراه اصل گواهی عدم پرداخت از بانک را در اختیار داشته باشند. لازم به ذکر است که از طریق درخواست صدور اجرائیه از اداره ثبت اسناد و املاک تنها می‌توان نسبت به وصول وجه اقدام کرد و دریافت خسارت ناشی از دیرکرد، از این طریق امکان‌پذیر نخواهد بود.
طرح شکایت کیفری
طرح شکایت کیفری از دیگر روش‌های وصول طلب بعد از برگشت چک صیادی است. کسانی که با مراجعه به بانک‌های خارجی و ایرانی، قادر به دریافت وجه خود از حساب صادرکننده نشده‌اند؛ می‌توانند بعد از صدور گواهی عدم دریافت، برای شکایت کیفری علیه صادرکننده اقدام کنند.
در شکایت‌های کیفری علیه صادرکننده چک، مجازاتی متناسب با مبلغ چک و خسارت ناشی از آن تعیین می‌شود. کسانی که قصد وصول طلب چک صیاد با روش کیفری دارند؛ باید علاوه بر مطرح کردن شکایت خود، نسبت به مطالبه مبلغ چک و خسارت دیرکرد آن اقدام کنند.
یکی از نکات موردتوجه در وصول طلب به روش شکایت کیفری، این است که امکان شکایت نسبت ظهر نویسان و ضامن‌ها وجود ندارد و گیرنده چک تنها می‌تواند از صادرکننده چک شکایت کند. باید به این نکته توجه شود که امکان طرح شکایت کیفری برای همه افراد وجود ندارد؛ چراکه ممکن است از زمان طرح شکایت گذشته باشد.
کسانی که قصد طرح شکایت کیفری برای وصول وجه چک دارند؛ باید حداکثر تا شش ماه بعد از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، برای طرح این شکایت اقدام کنند. در رابطه با وصول وجه چک صیاد باید به این نکته توجه شود که امکان طرح شکایت کیفری برای انواع چک سفید امضاء، بدون تاریخ، مشروط، موعد دار و… وجود ندارد.
جمع‌بندی
در مطلب فوق به شرح کامل اینکه چک صیاد چیست و برای برگشت این آن چه اقداماتی را باید انجام دهیم، پرداختیم. دانستیم که چک‌های برگشتی باید در زمان تعیین‌شده برگشت زده شوند تا امکان شکایت کیفری فراهم باشد.
برگشت چک، وصول چک و کارهای مرتبط با آن نیاز به دانش و تجربه بالایی دارد. از یک وکیل می توان برای وصول طلب و برگشت چک اقدام کرد. دادیستا به‌عنوان یکی از موسسه‌های حقوقی موفق با وکیل های حقوقی متخصص در ایران است. در صوررت نیاز برای برگشت چک صیادی و وصول وجه چک، می توانید از تیم دادیستا کمک بگیرید.