جعل یکی از جرم‌های شایع در جامعه است و انواع جعل شامل جعل مادی و جعل معنوی می‌شود. همچنین از مجازات انواع جعل می‌توان به جزای نقدی و محکوم به حبس اشاره کرد. جاعل اغلب برای تقلب دست به این کار می‌زند. بدین ترتیب پول زیادی را به دست می آورد. علاوه بر اهداف عادی، جعل مدرک برای دستیابی به هدف خاص نیز ممکن است.
ما در این مقاله به بررسی جعل و انواع آن و هر آنچه باید درباره جعل بدانید پرداخته‌ایم.
جعل چیست؟
طبق ماده 523 قانون مجازات اسلامی، «جعل به معنی ساخت یک سند یا نوشته، ساخت امضا یا مهر افراد رسمی یا غیررسمی، تراش یا خراش، الحاق یا قلم زدگی، محو یا اثبات، سیاه کردن، تأخیر یا تقدیم تاریخ اسناد و یا الصاق یک نوشته به یک نوشته دیگر و یا استفاده از مهر یک فرد بدون اجازه و مشابه این موارد برای تقلب است.»
جاعل کیست؟
امروزه جرم جعل بسیار گسترده شده است و برای حوزه‌های مختلفی به کار می‌رود. از جرم جعل امضا، پرونده‌ها، مدارک تحصیلی تا پاسپورت‌ها، گذرنامه‌ها و شناسنامه‌ها تا بسیاری از موارد دیگر. با گسترش تکنولوژی و راههای جدید جعل کردن، شناخت جاعل و اسناد جعل‌شده نیز بسیار دشوار شده است.
برای انواع جعل در قانون مفهوم جاعل یکسان است. جاعل شخصی است که با حقه و تقلب یک نوشته یا سند را تغییر دهد و هدف از این تغییر تقلب بوده و به‌واسطه آن به کسی ضرر وارد نماید. برای اینکه جرم جعل محقق شود باید شرایط زیر وجود داشته باشد:
- باید نیت و قصد ضرر رساندن به افراد دیگر وجود داشته باشد.
- جعل برای نوشته‌هایی که کپی هستند انجام نشود زیرا برای اسناد کپی جعل محقق نخواهد شد.
- افراد عادی نتوانند آن را تشخیص دهند یا چشم غیرمسلح را با اشتباه بیندازد.
- از روی اسناد جعلی صورت نگیرد زیرا آن هنگام جرم جعل محقق نخواهد شد.
- موضوع جرم در قانون بیان‌شده باشد. برای مثال: نوشته، سند، مهر و غیره.
انواع جعل در کنار اینکه در قانون دارای مجازات هستند، در دین نیز نهی شده اند. جعل می‌تواند تبعاتی مانند زندان یا جزای نقدی داشته و حتی آرامش فرد را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
انواع جعل
جعل در قانون فقط بر روی کاغذ و نوشته امکان‌پذیر است؛ پس نقاشی جعل محسوب نمی‌شود چون نوشته نیست. اسناد جعلی درواقع نوشته‌هایی هستند که دروغی راجع به نویسنده یا سازنده‌اش بگویند. برای مثال درباره شخصی که شناسنامه جعل کند، آن شناسنامه تقلبی، دروغی راجع به سازنده بیان می‌کند.
-
جعل مادی
اگر جعل توسط فرد عادی یا کارمند دولت که جعل در حوزه کارش نباشد انجام شود مثلاً کارمند مالیات در حوزه آموزش‌وپرورش جعل کند، این نوع تقلب جعل مادی نام می‌گیرد.
-
جعل معنوی
اگر جعل توسط کارمند دولت انجام شود و در حوزه کاری خودش هم باشد، جعل معنوی خواهد بود.
لازم به ذکر است که جزای نقدی محکوم به جعل و یا میزان حبس او بستگی به نوع جعل و اینکه فرد جاعل چه سمتی دارد متغیر خواهد بود.
روش‌های تشخیص اسناد اصل و مجعول
برای اینکه بتوانیم جعل و انواع آن را در سندها و نوشته‌ها تشخیص دهیم، راههای متفاوتی وجود دارد و افراد می‌توانند از راه قانونی آنها را به کار بگیرند. از شناخته‌شده‌ترین راههای شناسایی نوشته‌های جعلی عبارت‌اند از:
تطبیق یک سند یا نوشته با اسناد دیگر
یکی از راههای اثبات اصل بودن یک سند، تطبیق دادن آن با اسنادی است که مفاد نوشته‌شده در آن را تأیید کنند. همچنین افراد می‌توانند امضاهای موجود در سند را با دیگر سندها مقایسه و بررسی کنند.
تحقیق از افراد مطلع و شاهدان مرتبط با سند
در این روش برای دادگاه مهم است که آیا شاهدان سند، در هنگام نوشتن و امضا شدن آن ناظر بوده‌اند و یا خیر، این روش تحقیق انفرادی است.
ارجاع به کارشناسان
برای اسناد مهم و پرونده‌هایی که دارای پیچیدگی بیشتری هستند ممکن است دادگاه روش ارجاع به کارشناس را ارائه دهد. در این روش اصالت نوشته و تطبیق امضا، خط، اثرانگشت و هر بخش دیگر باید به تأیید کارشناس دربیاید.
استکتاب
استکتاب یا دستخط گرفتن یک روش دیگر برای شناسایی انواع جعل است. اگر دستخط یا امضایی از افرادی که در سند از آنها نام‌برده شده و در آن دست داشته‌اند وجود نداشته باشد، دادگاه آنها را به محل احضار کرده و دستخط یا امضا گرفته خواهد شد. در این روش یک سند مشابه تنظیم می‌شود تا بتوانند امضا و دستخط آن فرد را با امضا و دستخط اصلی تطابق بدهند.
تطبیق دادن با اسناد مسلم‌الصدور
امروزه رایج‌ترین روش همین گزینه است. در این روش یک نوشته یا سند رسمی و یا عادی از طرف فردی که باید اصل بودن سند را ثابت نماید ارائه خواهد شد. سپس با استفاده از آن سند، دستخط و امضا بررسی می‌شود.
اگر شما نیز درباره اصل و یا جعل بودن یک سند دچار شک و ابهام شدید، با یک وکیل مراحل قانونی را طی نمایید. همچنین از وکیل برای کاهش مجازات فردی کمک بگیرید.
مدارک لازم جهت طرح دعوای جعل سند
طبق ماده 226 در قانون آیین دادرسی، چنانچه یک فرد در دعوای حقوقی فرد مشخصی را به جعل کردن سندی متهم نماید، دادگاه به ادعاها به‌صورت یکجا رسیدگی خواهد کرد. اگر دعوای حقوقی در حال رسیدگی باشد، نتیجه نهایی کیفری با توجه به اصالت اسناد برای محضر دادگاه فرستاده می‌شود. در این حالت دادگاه هم به ادعای جعل بودن و هم ادعای جرم جاعل رسیدگی می‌نماید.
البته این مسئله برای زمانی است که دادسرای عمومی وجود نداشت؛ اما در حال حاضر و پس از سال 1381 مراتب جرم به دادسرا و دادستان گزارش می‌شود.
گاهی نیز دعوای جعل سند بدون مشخص کردن فرد جاعل است، زیرا جاعل شناخته‌شده نبوده یا فرد ترس دارد که نتواند جرم را برای آن شخص ثابت کند. در این صورت فقط به یک دعوا رسیدگی می‌شود.
رسیدگی کردن به دعاوی جعل بودن اسناد رسمی دارای آیین خاصی است که مفاد آن در قانون آیین دادرسی مدنی آورده شده است. همچنین برای طرح دعاوی باید تمامی اسنادی که می‌تواند حرف شما را ثابت کند و برای شما نقش مثبتی دارد، ارائه شوند. با راهنمایی یک وکیل جعل مجرب سرعت حل و فصل پرونده شما و نتیجه نهایی آن بسیار متفاوت تر خواهد بود.
مجازات انواع جعل سند
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد هرگونه تغییر در اسناد و نوشته‌ها مانند الصاق، خراشیدن و تراشیدن و همچنین ایجاد نوشته‌های تقلبی را جعل می‌گویند. بر اساس قانون اگر یک فرد از جعل بودن سند و نوشته‌ای آگاه باشد و بااین‌وجود از آن استفاده کند مرتکب جرم شده و برای او مجازات تعیین خواهد شد.
مجازاتی که برای انواع جعل اسناد تعیین می‌شود بستگی به نوع جعل و همچنین شخصی دارد که اقدام به جعل سند کرده است. مجازات برای سند غیررسمی علاوه بر جبران خسارت شامل ۶ ماه تا ۲ سال حبس و برای سند رسمی، علاوه بر جبران خسارت، ۶ ماه تا ۳ سال حبس است. همچنین گر جاعل کارمند دولت باشد میزان مجازات او مشدد شده و ۱ تا ۵ سال حبس خواهد بود.
در کنار جعل سند، جرم استفاده از سند مجعول نیز متفاوت است. بدین ترتیب اگر فرد از جعل بودن اسناد مطلع باشد، مجازات او ۶ ماه تا ۳ سال حبس تعلیقی به‌اضافه جبران خسارت است. همچنین گفتنی است که برای اسناد رسمی امکان گذشت وجود ندارد اما ممکن است برای اسناد غیررسمی امکان گذشت نیز وجود داشته باشد.
سخن پایانی
جعل سند می‌تواند مشکلات متعددی را برای افراد به وجود بیاورد و اگر این جرم اثبات شود نیز جرائم نقدی و حبس را شامل خواهد شد. در چنین حالتی کمک گرفتن از وکیل برای کاهش مجازات بسیار مؤثر است. وکلا با قانون به‌خوبی آشنا هستند و از انواع تبصره‌ها مطلع می‌باشند. آنها می‌توانند باتجربه و دانش خود کمک کنند تا کمترین ضرر شامل حال شما شود.
موسسه حقوقی دادیستا یک مجموعه حرفه‌ای است که می‌توانید از خدمات حرفه‌ای آن استفاده کنید. وکلا و مشاورین متخصص این موسسه در حوزه‌های مختلف آموزش‌دیده هستند و دارای تجربه درخشانی نیز می‌باشند. این تیم حقوقی صاحب صلاحیت با پیگیری پی‌در‌پی پرونده و اطلاع‌رسانی آن به شما در جهت پیشبرد بهتر کارها و دریافت نتیجه مثبت برای شما تلاش می‌کند.
مانند یک دکتر که در کار خود تخصص دارد و کسی نمی‌تواند جایگزین او باشد، وکیل نیز دارای دانش حرفه‌ای است و فقط او می‌تواند بهترین دفاع را برای شما انجام داده و مناسب‌ترین مشاوره‌ها را ارائه دهد؛ بنابراین کارهای حقوقی خود را در هر زمینه‌ای مانند انواع جعل و کاهش مجازات احتکار و رد اتهام و هر حوزه دیگری به وکلای متخصص دادیستا بسپارید و بهترین نتایج را دریافت کنید.