گذرنامه یا پاسپورت یکی از اسناد و مدارک ضروری برای خروج از کشور و ورود به کشورهای دیگر است. تفاوتی نمی‌کند که کشور مقصد به کشور مبدأ نزدیک باشد یا دور، این سند برای ورود به هر کشوری نیاز است. به همین دلیل است که جعل گذرنامه از گذشته تا به الآن به‌عنوان یکی از جرم‌های پرتکرار تبدیل‌شده است.
پاسپورت جعلی و خروج غیرقانونی در قوانین ایران دارای مجازات است. لذا در مطلب حاضر به شرح کامل جرائم استفاده از گذرنامه مجعول و مجازات جعل کردن پاسپورت در ایران می‌پردازیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
پاسپورت یا گذرنامه چیست؟
«پاسپورت یا گذرنامه به‌عنوان یک مدرک هویتی معتبر در دنیا شناخته می‌شود. این سند زمانی کاربرد دارد که فردی بخواهد از مرز یک کشور خارج شود و به مرز کشور دیگر وارد شود. پاسپورت این اجازه را با فرد می‌دهد تا بتواند از خدمات آن کشور به‌صورت قانونی استفاده کند.»
درصورتی‌که فردی دارای گذرنامه باشد؛ آن کشور با او مانند یک شهروند عادی رفتار می‌کند. گذرنامه هر فرد از اطلاعاتی چون نام و نام خانوادگی فرد، محل تولد فرد، تاریخ تولد فرد و تاریخ منقضی شدن آن سند تشکیل‌شده است. علاوه بر اطلاعات بالا، یک عکس واضح از تصویر فرد در گوشه‌ای از گذرنامه درج‌شده است.
جرم ورود و خروج از کشور به‌صورت غیرقانونی چیست؟
ورود و خروج از کشور به‌صورت غیرقانونی از دیگر جرم‌هایی است که در حیطه جعل گذرنامه اتفاق می‌افتد. بسیاری از افراد با استفاده از گذرنامه جعلی برای خروج از کشور اقدام می‌کنند. بسیاری از آنها ممکن است به دلیل مسائل حقوقی ممنوع‌الخروج شوند و با استفاده از پاسپورت دیگران برای خروج غیرقانونی اقدام کنند. همان‌طور که در جریان هستید، یکی از شرایط خروج از کشور برای آقایان، معافیت یا داشتن کارت سربازی است.
بسیاری از کسانی که برای استفاده از گذرنامه جعل شده اقدام می‌کنند، جوانانی هستند که به دلیل نداشتن کارت سربازی ترجیح می‌دهند تا به‌صورت غیرقانونی برای خارج شدن از مرز کشور اقدام کنند. بااین‌وجود، خروج از کشور به‌صورت غیرقانونی به هر علتی که باشد، جرم محسوب می‌شود و فرد به 60 تا 180 روز حبس یا مجازات نقدی محکوم می‌شود. البته اگر فردی در کنار خروج غیرقانونی جرم دیگری انجام داده باشد، مجازات جرم‌های دیگر نیز به آن اضافه می‌شود.
مجازات جعل پاسپورت چیست؟
قبل از اینکه بخواهید از مجازات جعل پاسپورت مطلع شوید، بهتر است با مفهوم دقیق جعل در قانون ایران آشنا شوید. اگرچه در قانون ایران به تعریف دقیق جعل پرداخته نشده است، اما مصادیقی از این جرم وجود دارد که نشان می‌دهد دقیقاً واژه جعل برای چه جرایمی استفاده می‌شود.
معمولاً به ساخت نوعی نوشته یا سند، جعل می‌گویند. درصورتی‌که فردی بخواهد با تغییر دادن نوشته‌ها یا ساختن نوشته جدید دیگران را فریب دهد و قصد نیرنگ دیگران را داشته باشد، مرتکب جرم جعل‌شده است. نوشته جعل‌شده حقیقت نیست و معمولاً باعث ضرر دیگران می‌شود.
به‌موجب قانون چنانچه فردی به جعل پاسپورت یا گذرنامه بپردازد، با توجه به‌حکم قاضی، محکوم به جزای نقدی و مجازات تعزیری می‌شود.
«میزان جزای نقدی یا مجازات تعزیری جعل گذرنامه با توجه به شرایط فردی که مرتکب چنین جرمی شده است، متفاوت است. بااین‌وجود قاضی مطابق قانون باید جریمه نقدی را بین 50 هزار تومان تا 300 هزار تومان تعیین کند. همچنین مجازات تعزیری این جرم مطابق قانون باید بین 12 تا 36 ماه حبس باشد.»
لازم به ذکر است که اغلب افرادی که متهم به جرم جعل می‌شوند؛ جرم‌های دیگری را در کنار آن انجام می‌دهند. در این صورت قاضی در کنار مجازات جعل پاسپورت، جزای تمام جرم‌های او را در چارچوب قانون برای فرد تعیین می‌کند.
مجازات استفاده از گذرنامه جعلی چیست؟
قانونی که برای جعل گذرنامه یا پاسپورت وزن شده است، علاوه بر اینکه برای فرد جعل کننده مجازات تعیین کرده است؛ به مجازات فردی که از گذرنامه جعلی استفاده کرده است نیز می‌پردازد؛ بنابراین اگر فردی بخواهد از گذرنامه تقلبی یا پاسپورت فرد دیگری برای خروج از کشور استفاده کند، قطعاً دچار جرم شده است.
«مجازات آن دسته از مجرمانی که از گذرنامه‌های واقعی خود برای خروج از کشور استفاده نمی‌کنند، مانند جرم جعل پاسپورت، دارای جزای نقدی بین 50 تا 300 هزار تومان و حبس بین 1 تا 3 سال است.»
مجازات استفاده از پاسپورت دیگران برای خروج از کشور چیست؟
همان‌طور که در بالا به آن اشاره شد، اغلب افرادی که مرتکب جرم جعل گذرنامه می‌شوند، در کنار آن جرم‌های دیگری را انجام می‌دهند که قانون برای تمام آن جرائم مجازات تعیین کرده است و قاضی با توجه به نوع جرم، مجازات فرد را تعیین می‌کند. یکی از جرایمی که در ادامه جعل پاسپورت ممکن است رخ دهد، استفاده از پاسپورت جعلی یا گذرنامه دیگران برای خارج شدن از کشور است.
«طبق قانون، هر زمان که فردی بخواهد با استفاده از مدارک هویتی دیگران، برای خارج شدن از کشور اقدام کند، به مجازات 2 تا 12 ماه حبس محکوم می‌شود.»
شکایت و رسیدگی به جرم جعل گذرنامه چگونه است؟
تعیین مجازات و محکوم کردن فرد جعل کننده پاسپورت زمانی امکان‌پذیر است که فرد در وهله اول دارای شاکی خصوصی باشد. مثلا فرد با اطلاع از موضوع جعل پاسپورت خود، از فرد جاعل شکایت می کند.
اگر این جرم دارای شاکی خصوصی نباشد، ضابطان حقوقی و همین‌طور مدعی‌العموم باید برای شکایت اقدام کنند تا این جرم تحت بررسی قرار بگیرد. مراحل شکایت علیه فرد جاعل، عبارت است از:
- در اولین مرحله فرد شاکی باید برای طرح شکایت در سامانه ثنا ثبت کرده و اطلاعات خود را تکمیل کند.
- در مرحله دوم شاکی باید به کمک افراد متخصص در این زمینه مانند مشاور و وکیل جعل، برای نوشتن شکایت‌نامه علیه جعل گذرنامه یا استفاده از گذرنامه مجعول اقدام کنند.
- در سومین مرحله فرد شاکی باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک مراجعه کند و بعد از پرداخت کردن هزینه دادرسی، ثبت شکایت خود را انجام دهد.
- پرونده شکایت از جعل گذرنامه بلافاصله بعد از ارسال به دادسرا رسیدگی می‌شود و دادسرا بعد از انجام تحقیقات قرار جلب را علیه فرد جعل کننده گذرنامه صادر می‌کند.
- بعد از قرار جلب، تعیین مجازات با توجه به جرم‌های متهم انجام می گیرد.
جمع‌بندی
در اینجا به شرح کامل اینکه پاسپورت یا گذرنامه چیست و جعل آن با چه مجازاتی همراه است، پرداختیم. دانستیم که جعل گذرنامه یکی از جرم‌های سنگینی است که با جریمه نقدی و همچنین حکم حبس همراه است.
با توجه به اینکه پاسپورت هر فرد به‌عنوان یک سند ملی و هویتی شناخته می‌شود؛ جعل آن توسط دیگران قطعاً با مشکلات و سوءاستفاده‌های غیرقابل جبرانی همراه است. از این جهت، چنانچه فردی از اطلاعات شما برای جعل گذرنامه استفاده کرده است؛ می‌توانید با ارائه دادخواست قانونی، علیه او شکایت کنید.
شکایت علیه افرادی که برای استفاده از گذرنامه مجعول اقدام کرده‌اند؛ نیاز به دانش و تجربه بالایی دارد. چراکه قانون ایران از ماده‌ها و تبصره‌های زیادی تشکیل‌شده است که اغلب افراد از آن مطلع نیستند و همچنین اطلاعاتی در رابطه با مراحل قانونی شکایت علیه جعل پاسپورت ندارند. علاوه بر این، ممکن است عده‌ای از افراد به ناحق به ورود و خروج غیرقانونی متهم شوند.
قطعاً بهترین راه برای حل این مسئله، کمک از وکیل دعاوی کیفری برای اثبات بی گناهی است. اگر به دنبال وکلای متخصص و حاذق درزمینهٔ جرائم جعل گذرنامه و ورود غیرقانونی هستید؛ می‌توانید بدون هیچ نگرانی، به موسسه حقوقی دادیستا مراجعه کنید. دادیستا متشکل از وکلای باسابقه و مشاوران حقوقی متخصص است که می‌توانند شما را در این زمینه راهنمایی کنند.