حضانت فرزندان بعد از طلاق یکی از موارد مهمی است که قبل و بعد از جدایی زوجین در دادگاه و در میان خودشان مطرح می‌شود. مسئله سرپرستی کودک باید قبل از طلاق تمام شود و هیچ جای بحث و ابهامی برای بعد از آن باقی نماند. اگر شما نیز مراحل جدایی را می‌گذرانید، آیا از حقوق خود برای گرفتن حضانت اطلاعی دارید؟ آیا می‌دانید نفقه کودکان بعد از جدایی چقدر است؟ شرایط سلب حضانت را می‌دانید؟ با ما همراه شوید تا به طور کامل به این سؤالات و دیگر ابهامات موجود در این زمینه پاسخ دهیم.
حضانت چیست؟
حضانت دقیقاً به چه معنا است؟ در قانون مدنی نمی‌توان تعریف دقیقی از این کلمه پیدا کرد اما به طور کلی حضانت به معنای مراقبت جسمی و روحی از کودکان است. حضانت از کودکان هم حق والدین و هم تکلیف آنها است و والدین نمی‌توانند از انجام آن خودداری کنند. همچنین حق حضانت از کودکان با پدر و مادر است و هیچ کس نمی‌تواند این حق را از آنها بگیرد.
چرا حضانت از کودکان مسئله مهمی است؟
کودکان از آسیب پذیرترین افراد جامعه هستند که در جریان جدایی والدین خود نیز آسیب‌های جدی خواهند دید. حضانت فرزندان بعد از طلاق باید به صورتی انجام شود که تا حد ممکن نیازهای روحی و مالی کودک رفع شود. برای همین منظور در سنین خاصی حق حضانت به مادر و در سنین دیگر به پدر واگذار می‌شود. همچنین کودک باید دارای حداقل امکانات رفاهی برای زندگی باشد، از این رو هنگام پرداخت به مسئله سرپرستی کودک، توان مالی زوجین نیز به طور دقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد.
حضانت فرزند قبل از طلاق با چه کسی است؟
همان طور که در بالا نیز اشاره شد، حضانت کودکان با پدر و مادر است؛ بنابراین قبل از بروز مشکل و اختلاف میان زوجین، کودکان باید همراه با پدر و مادر خود زندگی کنند و تربیت و ایجاد رفاه برای کودکان برعهده زوجین است. نکته مهم اینکه ممکن است فرآیند طلاق کمی طول بکشد و قبل از جدایی نیز زوجین با یکدیگر زندگی نکنند. در این حالت سرپرستی کودکان با چه کسانی است؟
در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که قوانین مدنی یک شرایط کلی برای این مسئله در نظر گرفته است. تا قبل از آغاز بلوغ، سرپرستی کودکان با مادر و در دوران بلوغ با پدر است. در واقع برای دختران حضانت فرزند تا سن 7 سالگی با مادر و در سن 7 تا 9 سالگی با پدر است. اگر دختر سنی بالای 9 سال داشته باشد، می‌تواند تصمیم بگیرد که در زمان قبل از طلاق با کدام یک از والدین خود زندگی کند. نکته قابل توجه آن که زمانی که کودک با مادر زندگی می‌کند نیز تمامی هزینه‌های او بر عهده پدر است و باید نفقه کودک را معمولاً به صورت ماهیانه پرداخت کند.
در مورد پسران مسئله کمی متفاوت است. سرپرستی پسران تا سن 7 سالگی مشابه با دختران، با مادر است. در سن 7 تا 15 سالگی سرپرستی کودک به پدر واگذار می‌شود. بعد از سن 15 سالگی نیز پسر می‌تواند انتخاب کند که با چه کسی زندگی خواهد کرد.
حضانت فرزند بعد از طلاق با چه کسی است؟
همان طور که در بخش مقدمه نیز اشاره شد، باید قبل از جاری شدن صیغه طلاق و اتمام کارهای جدایی، حضانت از فرزند به طور دقیق مشخص شود. طبق قوانین کشور، شرایط سرپرستی کودکان بعد از جدایی نیز مانند شرایط ذکر شده برای قبل از جدایی است؛ یعنی حضانت دختران قبل از 7 سالگی با مادر و بین 7 تا 9 سالگی با پدر است.
برای پسران تا 7 سالگی با مادر و تا 15 سالگی با پدر است. بعد از این زمان کودکان می‌توانند خود انتخاب کنند که با چه کسی زندگی کنند. برای آن که حضانت فرزندان بعد از طلاق به شکلی اصولی و بدون دردسر انجام شود، بهترین راه استفاده از وکیل برای گرفتن حق حضانت است.
برای آن که نتیجه دادگاه به بهترین شکل و در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام شود، می‌توانید از وکلای موسسه حقوقی دادیستا کمک بگیرید. در این موسسه حقوقی 15 وکیل مجرب در تخصص‌های کاری مختلف مشغول به کار هستند تا افراد در صورت بروز مشکل بتوانند به آنها مراجعه کرده و از تخصص و تجربه آنها کمک بگیرند.
حضانت دائم فرزند چیست؟
یکی از مواردی که معمولاً در طلاق‌های توافقی والدین راجع آن صحبت می‌کنند، حضانت دائم کودکان است. در واقع والدین می‌توانند بنا به شرایطی سرپرستی دائمی کودکان خود را به صورت توافقی و دائمی بگیرند. این مسئله ممکن است به خاطر شرایطی مانند تمکن مالی قابل توجه، مهاجرت یکی از والدین و یا موارد دیگر باشد.
در واقع در این شرایط محدودیت‌های سنی ذکر شده در بالا در نظر گرفته نشده و کودک در هر سنی که باشد، می‌تواند به صورت توافقی با پدر یا مادر خود زندگی کند. خانم‌ها نیز می‌توانند با بخشیدن مهریه، حضانت دائم فرزندان خود را به دست آورند.
لازم به ذکر است که اگر والدی که حضانت دائم را برعهده دارد، به هر دلیل نتواند حقوق فرزند خود را رعایت کند، والد دیگر می‌تواند با ارائه مدارک به دادگاه شکایت کرده و حضانت دائم را باطل کند.
حضانت فرزندان بعد از ازدواج مجدد مادر
یکی از مواردی که برای بسیاری از افراد سؤال خواهد بود آن است که آیا حضانت فرزندان بعد از طلاق در صورت ازدواج مجدد مادر باطل خواهد شد؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم تا چند سال گذشته بله ازدواج مجدد مادر حضانت فرزندان را باطل می‌کرد.
این قانون در چند سال اخیر تغییر کرده است و مادر می‌تواند همچنان بعد از ازدواج مجدد نیز حضانت فرزند یا فرزندان خود را داشته باشد. البته این در صورتی است که دادگاه تشخیص دهد که مادر و همسر او شرایط نگه داری از کودک را داشته و کودک توسط همسر مادر خود مورد آزار و اذیت قرار نمیگیرد.
ملاقات فرزند براساس قانون جدید
ملاقات فرزند بعد از جدایی نیز از جمله حقوق پدر و مادر است و نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد. هیچ یک از زوجین نمی‌توانند از ملاقات فرزند با والد دیگر خود جلوگیری کنند، حتی فاسد بودن پدر و مادر نیز باعث این مسئله نخواهد شد. در صورتی که هر کدام از والدین براساس قانون عمل نکرده و از ملاقات فرزند خود ممانعت به عمل آورند، می‌تواند به 3 تا 6 ماه حبس و پرداخت جزای نقدی تا 3 میلیون ریال محکوم شود. لازم به ذکر است در مواردی مانند خطرات جانی، بیماری‌های مسری و مواردی که پزشکی قانونی تأیید کند که دیدار باعث ایجاد خوف و مشکلات روحی و روانی در کودک می‌شود، می‌توان به صورت قانونی حق ملاقات را کنسل کرد.
تعیین مکان ملاقات با فرزند
نکته مهم دیگری که در ملاقات فرزند بعد از جدایی باید در نظر گرفته شود، تعیین مکان دیدار است. در چند سال گذشته، برخی از دادگاه‌ها، کلانتری محل سکونت والدین را برای مکان ملاقات انتخاب می‌کردند اما فضای استرس زای کلانتری برای کودکان مناسب نبود. از این رو مکان ملاقات تغییر داده شد.
رئیس کل دادگستری استان موظف است، محل یا محل‌هایی که با روحیات کودکان مناسب است را انتخاب کرده و به عنوان مکان دیدار معرفی کند. البته در صورتی که والدین با یکدیگر توافق داشته باشند، این مکان می‌تواند توسط خود والدین به صورت توافقی انتخاب شود.
تعیین زمان ملاقات والدین با فرزندان
زمان ملاقات با فرزند نیز در دادگاه به صورت توافقی با والدین در نظر گرفته می‌شود. نکته مهم در انتخاب این زمان، در نظر گرفتن مصلحت کودک است. طولانی بودن زمان ملاقات می‌تواند باعث ایجاد وابستگی و سردرگمی در کودک شده و زمان کوتاه نیز می‌تواند باعث کمبود محبت و اضطراب در کودک شود. از این رو این زمان براساس مصلحت کودک و با توافق والدین مشخص می‌شود. در صورتی که هر کدام از والدین درخواست کاهش این زمان را داشته باشند، باید دلایل محکمه پسندی به دادگاه ارائه کنند.
نفقه فرزند چیست؟
به لحاظ شرعی و قانونی پدر وظیفه تأمین نیازهای مالی خانواده از جمله همسر و فرزندان را برعهده دارد. نفقه به معنای هزینه‌ای است که پدر باید برای نیازهای فرزند خود از جمله مسکن، خوراک، پوشاک و دیگر نیازهای متعارف او پرداخت کند. نفقه دهنده باید شرایط پرداخت نفقه را داشته باشد و کودک نیز سنی کمتر از سن بلوغ داشته باشد. در صورتی که فرزند سن بلوغ را نیز رد کرده باشد اما تمکن مالی نداشته و نتواند از طریق اشتغال هزینه‌های خود را پرداخت کند، نفقه فرزند باز هم بر عهده پدر است. در صورت عدم تمکن مالی پدر، پرداخت نفقه بر عهده جد پدری قرار می‌گیرد.
نفقه فرزند چقدر است؟
نفقه فرزند براساس استطاعت نفقه دهنده، نرخ تورم و هزینه لازم برای رفع نیازهای کودک توسط کارشناسان تعیین می‌شود. در واقع مبلغ نفقه مقداری مشخص نیست و با توجه به شرایط جامعه، کودک و والدین در نظر گرفته می‌شود.
مجازات عدم پرداخت نفقه چیست؟
در صورتی که نفقه دهنده استطاعت مالی داشته و از پرداخت نفقه فرزند خودداری کند، براساس قانون به حبس تعزیری درجه 6 از 6 ماه تا 2 سال محکوم خواهد شد.
موارد سلب حضانت فرزندان بعد از طلاق
حضانت فرزندان بعد از طلاق به دلایلی می‌تواند ملغی شده و حق حضانت از پدر یا مادر گرفته شود. طبق قانون اگر در صورت انحطاط اخلاقی پدر یا مادر و یا عدم مواظبت، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی کودک در معرض خطر باشد، قانون می‌تواند شرایط سلب حضانت فرزند را بررسی کرده و حضانت را از پدر یا مادر بگیرد. از جمله مواردی که می‌تواند به سلب حضانت والدین منجر شود، موارد زیر است:
- اعتیاد زیان آور به مواد مخدر، قمار و الکل
- اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا
- ابتلا به بیماری‌های روانی براساس تأیید پزشکی قانونی
- سو استفاده از طفل و یا اجبار او به انجام کارهایی مانند تکدی گری و قاچاق
- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
چنانچه در این حوزه سوالی داشته و هنوز ابهاماتی باقی مانده است، می‌توانید از وکلای خانواده موسسه دادیستا به صورت آنلاین بپرسید.