ازدواج در نظام حقوقی ایران به دو شکل ازدواج موقت و ازدواج دائم مطرح می‌شود. اکثر شرایطی که در ازدواج وجود دارند، میان ازدواج دائم و موقت مشترک هستند و باید در رعایت آنها دقت کرد. این در حالی است که میان این دو صورت از ازدواج تفاوت‌هایی هم وجود دارند؛ چرا که در غیر این صورت، تقسیم‌بندی ازدواج به دائم و موقت بی‌فایده بود. در این مقاله سعی داریم، به معرفی شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر و احکام آن بپردازیم و با زبانی روان و به طور ساده تمام ابعاد، آثار، احکام و زوایای این موضوع را برای شما عزیزان روشن می‌کنیم. پس، با ما همراه باشید.
معنا و مفهوم ازدواج موقت
برای پاسخ به این سوال که شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر چیست؟ ابتدا باید معنا و مفهوم دقیقی از ازدواج موقت داشته باشیم و با ماهیت آن آشنا شویم. ازدواج به دو دسته موقت و دائم تقسیم می‌شود. در ازدواج دائم، اگر شرایط اساسی صحت عقد رعایت شده و هیچ کدام از موانع نکاح وجود نداشته باشند، مدت آن تا آخر عمر زوجین ادامه خواهد داشت. البته این بدین معنی نیست که امکان طلاق وجود ندارد، بلکه منظور این است که مدتی برای پایان این ازدواج وجود ندارد. یعنی با این اوصاف حتی امکان طلاق غیابی نیز وجود دارد. این در حالی است که در ازدواج موقت مهلت مشخصی تعیین می‌شود و با رسیدن به آن زمان، ازدواج پایان می‌یابد و از بین می‌رود.
ازدواج موقت یا صیغه چرا به وجود آمد؟
ازدواج موقت ابتکار فقه شیعه است. فلسفه وجودی آن این است که جوانانی که امکان ازدواج دائم ندارند و احتمال انحراف آنان و آلوده شدن به فساد وجود دارد، ازدواج موقت کنند. این زوجیت به منظور رفع و پاسخگویی به غرایز جنسی است. شخصی که تمایل به ادامه نسل خود دارد، باید به ازدواج دائم روی بیاورد و این پسندیده است. لازم بود، فلسفه ازدواج موقت بیان شود تا بتوان شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر را بررسی کرد.
ازدواج موقت بدون اذن پدر
ابتدا باید بین پسر و دختر بودن شخص تفاوت قائل شد؛ زیرا به واسطه نوع جنسیت پاسخ به این موضوع متغیر است و هر کدام احکام و شرایط خاص خود را دارند. بحث را به دو قسمت ازدواج موقت بدون اذن پدر برای دختر و پسر تقسیم می‌کنیم.
1) صیغه موقت بدون اذن پدر برای پسر
با توجه به شرایطی که پسران دارند و نظر شرع اسلام، صیغه موقت بدون اذن پدر برای پسر مانعی ندارد. یک پسر می‌تواند بدون آن که اذن پدر خود را بگیرد، به ازدواج موقت دست بزند. باید متذکر شد که برای ازدواج پسر حداقل سنی قرار داده شده است. اگر پسری زیر 15 سال داشته باشد، با توجه به قوانین موجود نمی‌تواند بدون اذن ولی قهری خود ازدواج موقت کند؛ زیرا از نظر قانون‌گذار در سنی نیست که صلاح خود را تشخیص دهد و نیاز دارد، شخصی ناظر بر اعمال و رفتار او باشد.
2) صیغه موقت بدون اذن پدر برای دختر
با مشخص شدن وضعیت پسران در ازدواج موقت، به صیغه موقت بدون اذن پدر برای دختر می‌رسیم. در این مورد هم باید دو فرض متفاوت را برای دختران در نظر گرفت. ازدواج موقت دختران باکره حکم و شرایط متفاوتی از ازدواج موقت دخترانی که باکره نیستند، دارد. در ادامه به بررسی مفصل این دو حالت می‌پردازیم و به طور مجزا احکام آن را شرح می‌دهیم.
- ازدواج موقت دخترانی که دوشیزه هستند: از ماهیت و فلسفه ازدواج موقت صحبت کردیم. متوجه شدید که ازدواج موقت برای پسرانی است که شرایط ازدواج دائم ندارند و همچنین برای رفع غرایز جنسی خود تمایل به کار حلال و شرعی دارند. اهمیت حفظ حقوق دختر ایجاب می‌کند که برای ورود به ازدواج موقت، اجازه ولی خود را کسب کند؛ زیرا دختر باکره قصد ازدواجی را دارد که اساس و ریشه آن کامجویی و نزدیکی است. در مجموع باید گفت که ازدواج موقت با دختر باکره بدون اذن پدر از نظر اکثر فقها باطل است.
- شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر برای دخترانی که باکره نیستند: دخترانی که دوشیزه و باکره نیستند، برخلاف دختران باکره نیازی به اذن پدر در ازدواج موقت ندارند. علت عمده این تفاوت در همان دوشیزه بودن است؛ زیرا برای دختری که امکان نزدیکی کردن دارد، تضییع حقوق معنایی ندارد. همچنین این افراد علاوه بر ازدواج موقت، اجازه ازدواج دائم بدون اذن ولی قهری خود یعنی پدر و جد پدری را هم دارند.
جلوگیری از ازدواج موقت دختر بدون دلیل موجه
در ادامه مبحث شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر به حالتی رسیدیم که پدر از ازدواج دختر جلوگیری می‌کند. این مسئله فقط در مورد دختر دوشیزه است؛ زیرا در ازدواج موقت دختری که باکره نیست، اذن پدر منتفی است. اگر دختر باکره تمایل به ازدواج موقتی داشته باشد و پدر بدون هیچ دلیل موجهی مانع ازدواج دختر شود و این مانع شدن دختر را در عسر و حرج ناشی از مجرد بودن بگذارد، دختر می‌تواند ولایت پدر را ساقط کند. برای این کار نیاز به طی کردن تشریفات خاصی است. البته بعضی‌ها ممکن است این حق را برای دختر در ازدواج موقت در نظر نگیرند و آن را فقط مختص به ازدواج دائم بدانند، اما منعی نسبت به این موضوع وجود ندارد.
ازدواج موقت 99 ساله
بین عموم مردم رایج شده است که می‌گویند ازدواج موقت 99 وجود دارد. اگر دختر باکره نباشد یا دوشیزه باشد و اذن پدر را هم داشته باشد، این ازدواج موقت صحیح نیست؛ زیرا در ازدواج موقت مدت پایان نکاح و میزان مهریه باید معلوم و مشخص باشد و الا نکاح باطل خواهد بود. مدت زمان مشخص و مهریه معین از مواردی است که دختر و پسر نمی‌توانند خلاف آن توافق کنند. مدت نداشتن ازدواج موقت می‌تواند به مثابه ازدواج دائم باشد و آثار متفاوتی خواهد داشت.
مراجعه دختر به دادگاه برای گرفتن اجازه ازدواج موقت
اگر پدر بدون هیچ دلیل منطقی مانع ازدواج دختر شود و دختر از سن ازدواجش گذشته باشد، دختر می‌تواند با معرفی پسر مد نظر خود به دادگاه، از مرجع قضایی کسب اجازه و تکلیف کند. البته لازم به ذکر است که این موضوع بسیار سخت خواهد بود؛ زیرا صحبت از ازدواج موقت است. دادگاه با حساسیت و دقت خاصی به موضوع رسیدگی می‌کند و تا احراز نکند که ازدواج نکردن دختر به ضرر اوست؛ اجازه ازدواج موقت نخواهد داد.
ازدواج موقت پسر سفیه نیاز به اجازه پدر دارد؟
در نظام حقوقی ایران سفیه شخصی است که عقل معاش ندارد. غیر رشید یا سفیه فردی است که دارایی و اموال خود را مانند یک کودک خرج می‌کند و فاقد دوراندیشی اقتصادی است. شخصی که 18 سال سن دارد، رشید محسوب می‌شود، اما اگر 15 سال سن داشت و توانست از دادگاه حکم رشد بودن دریافت کند، باز هم رشید محسوب می‌شود. پسر سفیه برای ازدواج موقت نیاز به اذن پدر ندارد؛ زیرا ازدواج امری غیر مالی است، اما در مسائل مالی مانند مهریه زن نیاز به اذن پدر خود یا پدربزرگ یا قیم خواهد داشت.
سخن آخر
در این مقاله به بیان شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر پرداختیم. به عنوان جمع‌بندی می‌توان گفت، پسران برای ازدواج موقت نیاز به اجازه ولی قهری ندارند، مگر زمانی که زیر 15 سال داشته باشند. در وهله بعد دخترانی که دوشیزه نیستند، نیازی به اجازه ولی قهری به منظور ازدواج موقت ندارند. این در حالی است که در مورد دختران باکره اجازه ولی شرط است. ازدواج موقت برای دوشیزگان بدون اذن ولی موجب بطلان آن ازدواج می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید با وکیل دعاوی خانواده موسسه حقوقی دادیستا مشورت و از وی راهنمایی بخواهید.