احتکار کالا یک کار غیرانسانی است که علاوه بر اینکه برخلاف قانون است در دین اسلام نیز نهی شده است. امروزه شرایط اقتصادی کشور در وضعیت مناسبی نیست و در این میان افرادی نیز به دنبال احتکار کردن هستند تا بتوانند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند و سود کلانی را برای خود به جیب بزنید.
همه ما می‌دانیم که احتکار کار ناشایستی اما اغلب افراد بامعنای احتکار آشنا نیستند و نمی‌دانند جرم احتکار و مجازات محتکران چیست. ما در این مقاله به بررسی احتکار کالا و هر آنچه باید درباره آن بدانید پرداخته‌ایم.
تعریف احتکار در قانون نظام صنفی
احتکار کردن می‌تواند ضربه سنگینی را به اقتصاد کشور وارد کرده و سبب تورم و گرانی شود. ازاین‌رو مجازات محتکران و جرم احتکار بسیار جدی گرفته‌شده و با این مسئله برخورد می‌شود.
ماده ۶۰ قانون نظام صنفی کشور در ارتباط با تعریف کلمه احتکار این‌طور بیان می‌کند: احتکار کالا یعنی نگهداری کالاها به شکل عمده و امتناع از عرضه آن برای گران فروشی یا ضرر به جامعه است. این کار معمولاً پس‌ازاینکه ضرورت عرضه آن کالا از سوی وزارت بازرگانی یا دیگر مراجع قانونی اعلام شد، انجام می‌شود.
ازآنجایی‌که عمده‌فروشان و بسیاری از خرده‌فروشان همواره خریدهای مدت معینی را انبار می‌کنند باید گفت احتکار در صورتی اتفاق می‌افتد که افراد کالای ضروری را انبار و نگهداری نمایند و هر نوع انبار کردنی احتکار نیست. برای مثال اگر در زمان کمبود برنج و روغن این کالاها فروخته نشده و انبار شوند فرد به احتکار محکوم‌شده و محتکر است.
بنابراین کلمه احتکار به هر نوع انبار کردنی تعلق نمی‌گیرد و بستگی به نیاز جامعه و کمبود کالاها دارد. احتکار کالا یک ضرر بزرگ ابتدا به مردم و جامعه و درنهایت به خود فروشنده نیز است. تلاش برای رعایت قانون و اجرای آن‌یک وظیفه شهروندی است و توسط کمسیون‌ها نیز نظارت می‌شود.
افراد و کسب‌وکارها می‌توانند در مواردی که اتهام احتکار به آنها زده شده است، در کنار ارائه مدارک، از راه کمک گرفتن از وکیل برای کاهش مجازات و رد اتهام اقدام کنند. وکلا با داشتن تخصص و دانش کافی، تبصره‌های قانونی را به‌خوبی می‌شناسند و می‌توانند به درست‌ترین شکل از شما دفاع کنند.
انواع احتکار
احتکار انواع بسیاری دارد و شناخت آنها سبب می‌شود از این جرم دوری کرده و به‌صورت شرافتمندانه به کسب‌وکار خود بپردازیم. در اینجا با انواع احتکار پرداخته‌ایم که عبارت‌اند از:
- احتکار در علم اقتصاد
- احتکار در فقه شیعه
- احتکار کالا
طبق بیانات امام خمینی (ره): آنچه مسلم و قطعی است این است که در اسلام احتکار نهی شده و عده زیادی از فقها حکم به تحریم و حرام بودن آن داده‌اند.
بر اساس این سخن از امام خمینی احتکار نه‌تنها یک جرم است بلکه در دین اسلام حرام نیز است. از منظر فقهی احتکار به معنای نگهداری یک کالای خاص و ضروری که کمیاب است. هدف از این کار فروش آن به قیمت بالاتر است.
همچنین بعضی از فقها معتقدند که درصورتی‌که فرد آن کالا را خریده باشد و انبار کند احتکار محسوب می‌شود اما برخی نیز نگهداری و انبار کالای ضروری و خاص را از هر طریقی که به‌دست‌آمده باشد، برای مثال خریده باشد، زراعت کرده یا هدیه گرفته باشد نیز احتکار می‌دانند؛ و درنهایت به فردی که احتکار انجام می‌دهد محتکر می‌گویند.
انواع احتکار کالا
در نوع احتکار کالا نیز بین فقها اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی از فقیهان فقط انبار کردن کالاهای خاص و ضروری مانند گندم، خرما، جو، روغن و کشمش را احتکار دانسته و حرام می‌دانند. در کنار این مورد، فقهای حوزه حکم نیز نوع و دایره احتکار را گسترده و معتقدند تمامی کالاهایی که در جامعه ضروری و لازم است درصورتی‌که انبار شوند احتکار محسوب می‌شود.
قابل‌ذکر است انبار کردن و نگهداری مواد غذایی برای خانواده و خود شخص یا برای امری دیگر شامل احتکار نمی‌شود. در پایان باید گفت که کار کردن و خدمت خالصانه به مردم از شریف‌ترین شغل‌ها است و رضایت خدا و در ادامه رضایت از زندگی شخصی را به دنبال خواهد داشت.
حکم احتکار کالا در اسلام چیست؟
حکم احتکار در اسلام حرام است. یکی از تبعات احتکار که بسیار قابل‌توجه است اخلال در نظام تولید کالا است و در پی خود مشکلات اساسی اقتصادی را به دنبال دارد.
همچنین از دیگر مشکلاتی که انجام احتکار به وجود می‌آورد عبارت‌اند از:
- اخلال در نظام توزیع ثروت
- معطل کردن قدرت خرید مردم
- تحت‌فشار قرار گرفتن اقشار مستضعف
- تضعیف نظام و اسلام
- ورشکستگی فروشندگان و تولیدکنندگان
- اخلال در نظام اقتصاد
- ایجاد تورم
- پایین آمدن کیفیت کالا
- پر شدن جیب عده‌ای خاص
- و بسیاری از مشکلات دیگر
گفتنی است که برای اینکه جرم احتکار ثابت و محقق شده و حکم صادر شود چند شرط لازم وجود دارد:
- کالای احتکار شده از اقلام موردنیاز مردم باشد.
- برای کالای انبارشده عرضه‌کننده دیگری وجود نداشته باشد.
- شخصی که کالا را احتکار می‌کند باید آن کالا را خریده باشد و برای مثال هدیه نباشد.
مجازات احتکار کالا چیست؟
جریمه احتکار کالا بستگی به تعداد دفعات تکرار آن دارد. به همین سبب جریمه این جرم با توجه به تعداد تکرار آن در طول هرسال عبارت است از:
- مرتبه اول: اگر فرد برای اولین بار اقدام به احتکار نماید مجازات آن شخص عرضه کردن و فروش تمامی آن کالاهای احتکار شده به‌اضافه پرداخت جریمه نقدی است. این جریمه برابر است با هفتاد درصد از قیمت به‌روز کالاهای احتکاری.
- مرتبه دوم: اگر فرد برای مرتبه دوم اقدام به احتکار کالا کرده باشد مجازات او عرضه نمودن و فروش تمامی آن کالاهای احتکاری به‌اضافه جریمه نقدی است. میزان جریمه نقدی برابر است با سه برابر قیمت به‌روز آن کالاها. همچنین فرد محتکر باید یک بنر یا تابلو در سر در مغازه خود به‌عنوان یک متخلف صنفی نصب نماید و همچنین ملزم است یک ماه محل کار خود را تعطیل نماید.
- مرتبه سوم: اگر فرد برای مرتبه سوم اقدام به احتکار نماید، مجازات او فروش تمامی آن کالاها و پرداخت جریمه نقدی است. میزان جریمه نقدی شخص برابر است با هفت برابر قیمت به‌روز کالای احتکاری. همچنین محتکر ملزم است تا تابلویی به‌عنوان متخلف صنفی بر سر در مغازه خود نصب نماید او باید به مدت سه ماه نیز محل کار خود را تعطیل کند.
تبصره ۱: گفتنی است که جرم و مجازات به کسانی تعلق می‌گیرد که درباره کالاهای مشخصی اقدام به احتکار کالا نمایند. این کالاهای خاص توسط اتحادیه‌ها و کمسیون‌های نظارت مرتبط اعلام می‌شود تا خرده و عمده‌فروشانی که معمولاً کالاهای خود را برای فروش انبار می‌کنند از آن مطلع باشند.
برای افرادی که دست به تکرار پی‌درپی احتکار می‌زنند مجازات سنگین‌تری ایجادشده است. در صورت تکرار، جرائمی ازجمله جریمه نقدی از دو تا ده برابر میزان قیمت کالای احتکار و همچنین شلاق تا 74 ضربه برای محتکر صادر شود.
کمک از وکیل برای کاهش مجازات و رد اتهام احتکار
استفاده از فرد متخصص در هر زمینه‌ای بهترین راه برای دریافت نتیجه سریع و عالی است؛ بنابراین کمک از یک وکیل نیز در شرایطی که فرد به احتکار متهم شده باشد بهترین راه برای کاهش مجازات و حتی رد اتهام است.
موسسه حقوقی دادیستا یک گزینه عالی برای افرادی است که به دنبال وکلای حرفه‌ای و مجرب هستند. دادیستا تنها به ارائه وکیل دیوان عدالت بسنده نمی‌کند و پس از دریافت پرونده شما، به‌صورت جمعی درباره آن اندیشیده و برای پیشبرد هدف‌ها تلاش می‌کند. وکلای باتجربه دادیستا برای پیروزی شما در دعاوی و ارائه راهکار حقوقی تلاش می‌کنند.
بنابراین در حوزه‌های گوناگون و مسائل حقوقی ازجمله احتکار و یا مبالغ اضافه دریافتی گمرکی و یا هر زمینه دیگری که نیاز به کمک و مشاوره داشتید می‌توانید با خیالی آسوده به وکلای متخصص دادیستا اعتماد کنید.
سخن پایانی
شاید یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که در حال حاضر در کشور با آن روبهرو هستیم احتکار باشد. افرادی که به دنبال منافع شخصی هستند و فقط می‌خواهند پول کلانی به جیب بزنند درواقع در حال خراب کردن پایه‌های اقتصادی کشور می‌باشند. آنها با احتکار کالاهای ضروری و فروش آنها با قیمتی چند برابر قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهند. این کار به مشکلات اساسی‌ای مانند تورم دامن می‌زنند.
مقابله با احتکار برای تمام جامعه سودآور است. همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد احتکار فقط کالاهای ضروری را شامل می‌شود و انبار کردن کالاهای موردنیاز کسب‌وکار و یا موردنیاز خود و خانواده شامل این مسئله نمی‌شود. ازاین‌رو گاهی افراد با اتهام‌های اشتباه احتکار کالا روبهرو می‌شوند. در چنین مواقعی با کمک از یک وکیل به‌راحتی این مسئله را حل و فصل نمایید.