ماده 17 قانون جرائم رایانه‌ای در سال 1388 در راستای مبارزه با جرائم فضای مجازی به تصویب رسید. بر اساس این قانون، هر کس به‌وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت یا انتشار تصاویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا دسترس دیگران قرار دهد، به‌نحوی‌که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نودویک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا چهل میلیون (40.000.000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
درواقع ماده 17 قانون جرائم رایانه‌ای در 5 بخش مختلف و 55 ماده تنظیم‌شده است. قانون ماده 17 پس از تصویب در قانون مجازات اسلامی در سال 1392 به قانون نیروی انتظامی، یک نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی و یک نفر نماینده مجلس شورای اسلامی به انتخاب کمیسیون حقوقی و قضایی و تأیید مجلس شورای اسلامی می‌شود و ریاست کمیته به عهده دادستان کل کشور خواهد بود.
مجازات اسلامی الحاق گردیده است. بر اساس ماده ۲۲ قانون جرائم رایانه‌ای، کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه متشکل از وزرا یا نماینده وزارتخانه‌های آموزش‌وپرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، اطلاعات، دادگستری، علوم، تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس سازمان صداوسیما و فرمانده است.
مجازات خاطیان در قانون جرائم رایانه چیست؟
بر اساس ماده 17 قانون جرائم رایانه‌ای هر فردی با استفاده از سیستم‌ها و سامانه‌های کامپیوتری یا مخابراتی تصویر و صوت یا فیلم‌های خصوصی و خانوادگی و اسرار دیگران را بدون رضایت وی جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس افراد دیگر قرار بدهد به‌صورتی که باعث ضرر و موجب هتک حیثیت آنها شود بر اساس قانون به‌به حبس از نودویک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
نکات مهم درباره جرائم رایانه‌ای
ارتکاب جرم در حوزه جرایم رایانه ای که مشمول ماده 17 قانون جرائم رایانه‌ای می‌شوند را در ابتدا ذکر کردیم. برخی از جرائم شامل این قانون نمی‌شوند و درواقع جرم نیستند. به‌عنوان‌مثال می‌توانیم به عکس‌ها یا فیلم‌های خصوصی دیگران اشاره‌کنیم که از طریق تلویزیون‌های خصوصی یا منتشر کردن از طریق چاپ یا کاغذ یا اشاعه سی‌دی‌های غیرمجاز را در دسته جرائم رایانه‌ای به شمار نمی‌آوریم. هتک حیثیت در این شرایط بر اساس قوانین قبلی مجازات اسلامی است.
یکی دیگر از مواردی که در این زمینه جرم محسوب نمی‌شود انتشار تصاویر دیگران با اجازه قضایی است با استناد به ماده 17 قوانین جرائم رایانه‌ای، درصورتی‌که با هماهنگی مقام قضایی و مجوز قاضی شنود، دستور تعقیب و مراقبت و تهیه مستند از اعمال مجرمانه اشخاص صادرشده باشد، انتشار با دستور قضایی و یا افشای اطلاعات جهت بهره‌برداری در پرونده جرم محسوب نمی‌شود.
درصورتی‌که ازلحاظ عرفی به افراد ضرر یا هتک حیثیتی وارد شود شرط جرم انگاری در ماده 17 جرائم رایانه‌ای قرار می‌گیرد. هنگامی‌که درباره ارتکاب عمل و فعل مادی توضیحات داده شود و در ماده 17 قانون جرائم رایانه‌ای ضرر و زیانی متوجه شاکی نباشد یا به لحاظ عرفی هتک حیثیتی صورت نگرفته باشد این عمل به‌عنوان فعل مجرمانه محسوب نمی‌شود.
یکی دیگر از مواردی که در جرائم رایانه‌ای در رابطه با انتشار تصاویر مستهجن و مبتذل موردتوجه است، عدم تاثیر رضایت شاکی است. چنانچه مجرم رضایت شاکی را کسب کرده باشد، تأثیری درروند جرم انگاری نخواهد داشت. ازلحاظ قانون جرائم رایانه‌ای، انتشار تصاویر و فیلم‌های مستهجن و مبتذل که در قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت‌های غیرمجاز می‌نمایند، جرم انگاری شده است با این قانون مجاز نخواهد شد، چراکه نفس این عمل با یا بدون رضایت اشخاص جرم انگاری شده است.
جرائم رایانه‌ای شامل چه مواردی می‌باشند و قوانین مربوط به آنها چیست؟
برای جلوگیری از جرائم رایانه ای، قانون جرائم رایانه ای شکا گرفت که دارای موارد مختلف است. در این قسمت از مقاله به بررسی مواد مختلف این قانون می‌پردازیم.
ماده ١۴ قانون جرائم رایانه ای
هرکس به‌وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده محتویات مستهجن را تولید، ارسال، منتشر، توزیع یا معامله کند یا به‌قصد ارسال یا انتشار یا تجارت تولید یا ذخیره یا نگهداری کند، به حبس از نودویک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
- تبصره ۱: ارتکاب اعمال فوق در خصوص محتویات مبتذل موجب محکومیت به حداقل یکی از مجازات فوق می‌شود. محتویات و آثار مبتذل به آثاری اطلاق می‌گردد که دارای صحنه‌ها و صور قبیحه باشد.
- تبصره ۲: هرگاه محتویات مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شود، مرتکب به یک تا پنج میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
- تبصره ۳: چنانچه مرتکب اعمال مذکور در این ماده را حرفه خود قرار داده باشد یا به‌طور سازمان‌یافته مرتکب شود چنانچه مفسد فی‌الارض شناخته نشود، به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.
- تبصره ۴: محتویات مستهجن به تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیرواقعی اطلاق می‌شود که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است.
ماده ۱۵ قانون جرائم رایانه ای
هرکس از طریق سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده مرتکب اعمال زیر شود، به ترتیب زیر مجازات خواهد شد:
- چنانچه به‌منظور دستیابی افراد به محتویات مستهجن، آنها را تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع کند یا فریب دهد یا شیوه دستیابی به آنها را تسهیل کند یا آموزش دهد، به حبس از نودویک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات. ارتکاب این اعمال در خصوص محتویات مبتذل موجب جزای نقدی از دو تا پنج میلیون ریال است.
- چنانچه افراد را به ارتکاب جرائم منافی عفت یا استعمال مواد مخدر یا روان‌گردان یا خودکشی یا انحرافات جنسی یا اعمال خشونت‌آمیز تحریک یا ترغیب یا تهدید یا دعوت کند یا فریب دهد یا شیوه ارتکاب یا استعمال آنها را تسهیل کند یا آموزش دهد، به حبس از نودویک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات.
- تبصره: مفاد این ماده و ماده (١۴) شامل آن دسته از محتویاتی نخواهد شد که برای مقاصد علمی یا هر مصلحت عقلایی دیگر تهیه یا تولید یا نگهداری یا ارائه یا توزیع یا انتشار یا معامله می‌شود.
ازنظر قانون جرائم رایانه‌ای نشر اکاذیب و هتک حیثیت چه مجازاتی دارد؟
رسیدگی به شکایات مربوط به هتک حیثیت در قانون جرائم رایانه ای، خود دارای مواد مختلف زیر است:
ماده ۱۶ قانون جرائم رایانه ای
بر طبق این ماده هرکس به‌وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به‌نحوی‌که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نودویک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
- تبصره: چنانچه تغییر یا تحریف به‌صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.
ماده ۱۷ قانون جرائم رایانه ای
هرکس به‌وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به‌نحوی‌که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود محکوم می شود. مجازات آن حبس از نودویک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات می باشد.
ماده ۱۸ قانون جرائم رایانه ای
هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به‌وسیله سیستم رایانه یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر نماید یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت، رأساً یا به‌عنوان نقل‌قول، به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقام‌های رسمی به‌طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یادشده به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت به حبس از نودویک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
نقش وکلا در پیگیری جرائم سایبری چیست؟
همان‌طور که می‌دانید جرائم رایانه‌ای یا سایبری به‌عنوان جرائم نوین به شمار می‌روند؛ بنابراین افراد چندان با مجازات و حق‌وحقوق در ارتباط با این جرائم اطلاع ندارند. می‌توانید با کمک وکیل جرائم سایبری متخصص گروه دادیستا در پرونده‌های سایبر و جرائم رایانه‌ای در جهت احقاق حق و کاهش مجازات گام بردارید. موسسه حقوقی و داوری دادیستا متشکل از وکلای متخصص و حرفه‌ای درزمینهٔ سایبری شما را در این زمینه یاری می‌کند. کمک از وکیل جرائم سایبری در پرونده‌های مربوط به جرائم سایبری امکان موفقیت شما را افزایش می‌دهد.