با فشارهای پیاپی فیفا در مورد حق ورود زنان به استادیوم ، سرانجام در هجدهم مهر سال 1398 (10 اکتبر 2019)، در روز بازی میان تیمهای ملی ایران و کامبوج، زنان ایرانی پس از چهل سال اجازه یافتند تا به‌عنوان تماشاگر در استادیوم آزادی حضور پیدا کنند. پس از حضور زنان در استادیوم و آن رویداد تاریخی، فیفا در 10 دسامبر (19 آذر 98) یک هیئت را به ایران اعزام نمود تا در مورد یافتن راهی برای باز شدن درب ورزشگاه‌ها به روی زنان، بحث و تبادل‌نظرهایی صورت گیرد.
در آن جلسه این تعهد از سوی معاون وزیر ورزش وقت (محمدرضا داورزنی) و سرپرست وقت فدراسیون فوتبال (حیدر بهاروند) داده شد که زنان علاوه بر بازی‌های ملی، اجازه یابند در تمامی مسابقات آتی لیگ قهرمانان آسیا که در ایران برگزار می‌شود و نیز همه بازی‌های لیگ خلیج‌فارس، از ماه ژوئن (دی‌ماه) حضور یابند.
در بهمن‌ماه همان سال، فیفا مجدداً با ارسال نامه‌ای به فدراسیون فوتبال ایران که آن روزها نیز تحت سرپرستی حیدر بهاروند اداره میشد، روی مسئله حق ورود زنان به استادیوم برای بازی‌های لیگ ایران تأکید کرد. در متن نامه مذکور اشاره شد:
«موضوع: پایان ممنوعیت حضور زنان در مسابقات در ایران
آقای رئیس/ سرپرست موقت طی ماه‌های اخیر، سازمان‌های ما پیشرفت‌های زیادی را در مورد پایان دادن به موضوع ورود زنان به ورزشگاه‌ها در ایران رقم زدند.
در تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹، ما لحظه‌ای تاریخ را تجربه کردیم، زمانی که چندین هزار زن توانستند بلیت بخرند و یک بازی مهم فوتبال را در کشور ایران، برای اولین بار بعد از حدود چهار دهه تماشا کنند. این گام مهم با تلاش‌های فوق‌العاده حرفه‌ای تیم فدراسیون فوتبال ایران و مقامات مربوطه امکان‌پذیر شد، اتفاقی که بابت آن تشکر خودمان را از شما و از دولت شما بار دیگر ابراز می‌کنیم.
در تاریخ ۱۰ دسامبر 2019، هیئتی از فیفا به ایران آمدند تا در مورد پیدا کردن راهی برای رعایت حق ورود زنان به استادیوم ایران، بحث و تبادل‌نظر کنند. راهی که بر مبنای تجربه موفق ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹ تحقق پیدا کند.
در آن جلسه تعهدات زیر از سوی معاون وزیر ورزش و جوانان و رییس فدراسیون فوتبال ایران مورد موافقت قرار گرفت:
زنان اجازه خواهند یافت تا در تاریخ ۲۶ مارس ۲۰۲۰ در مسابقه تیم ملی ایران مقابل هنگ‌کنگ در ورزشگاه آزادی حضور یابند.
با افزایش چشمگیر تعداد صندلی‌های در دسترس برای زنان در مقایسه با مسابقه ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹، زنان اجازه خواهند یافت تا در همه مسابقات آتی لیگ قهرمانان آسیا که در ایران برگزار می‌شود حضور یابند.
زنان اجازه خواهند یافت تا در همه بازی‌های ملی و بازی‌های لیگ خلیج فارس از ماه ژوئن ۲۰۲۰ حضور یابند.
موضع قطعی فیفا همچنان این است که فرایند تحول باید طبق توافق انجام‌شده ادامه یابد و من تمایل دارم به شما مجدداً بابت حمایت کامل فیفا در اجرای تعهدات توافق‌شده در جلسه ۱۰ دسامبر ۲۰۱۹ اطمینان دهم. در این زمینه، هیئت اعزامی فیفا گام‌های آماده‌سازی اولیه را طی می‌کند تا بار دیگر از تیم فدراسیون فوتبال ایران در اجرای پروتکل‌های اجرایی برای مسابقه بین‌المللی بعدی حمایت کند. «
آخرین اولتیماتوم فیفا به فدراسیون فوتبال ایران، مبنی بر رفع ممنوعیت حضور زنان در استادیوم‌ها به آبان ماه سال 1400 برمیگردد که فیفا تاکید کرد در صورتی که مواردی همچون اصلاح اساسنامه فدراسیون فوتبال، خصوصیسازی باشگاهها، عدم دخالت دولت در فوتبال و رفع ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها تا 11 اسفند ماه سال 1400 صورت نگیرد، فوتبال ایران به طور کامل تعلیق می‌شود و از راهیابی به جام جهانی محروم خواهد شد.
حال سؤال اینجاست که فیفا بر اساس چه قانون یا مقرراتی چنین الزامی را برای فدراسیونها از جمله فدراسیون فوتبال ایران ایجاد می‌کند؟
فیفا در قوانین و مقررات گوناگون خود به نحوی به اصل منع تبعیض و از جمله تبعیض جنسیتی (منع حضور زنان در استادیوم‌ها یکی از تبعیضهایی است که علیه زنان به واسطه جنسیتشان صورت میگیرد) اشاره کرده است. برای مثال ماده 13 «آیین‌نامه انضباطی فیفا» مصوب 2019 اشاره می‌کند:
- هرکسی (مطابق ماده 3 این آیین‌نامه اشخاص و نهادهایی که مشمول این مقررات میشوند عبارتند از: فدراسیونها، اعضای فدراسیونها به ویژه باشگاهها، مقامات، بازیکنان، مسئولان مسابقه، واسطهها، عاملان رسمی برگزاری مسابقه دوستانه، هرکسی که توسط فیفا انتخاب یا انتصاب شده باشد تا ماموریتی را انجام دهد، به ویژه درباره یک بازی، مسابقات یا سایر رخدادهایی که توسط فیفا سازماندهی می‌شود) که از طریق کلمات یا رفتار (هر وسیله دیگری) تحقیرآمیز، تبعیض آمیز، یا نفرت انگیز به عزت یا تمامیت یک کشور، یک شخص، یا گروهی از افراد به دلیل نژاد، رنگ پوست، قوم، ریشههای ملی یا اجتماعی، جنسیت، معلولیت، گرایشهای جنسی، زبان، مذهب، عقیده سیاسی، ثروت، تولد یا هر وضعیت شخصی دیگر یا هر چیز دیگری توهین کند، باید حداقل 10 جلسه یا یک دوره مشخص محروم شود یا با هر اقدام انضباطی مناسب دیگری مجازات شود.
- اگر یک یا چند نفر از هواداران یک فدراسیون یا هواداران باشگاه درگیر رفتارهایی باشند که در بند 1 توضیح داده شده است، فدراسیون یا باشگاه مربوطه تحت اقدامات انضباطی زیر قرار خواهند گرفت:
- برای بار اول، بازی کردن با تعداد محدودی از تماشاگران و جریمه حداقل 20 هزار فرانک سوئیس.
- در صورت تکرار یا اگر شرایط لازم را داشته باشد، اقدامات انضباطی از قبیل اجرای طرح پیشگیری، جریمه، کسر امتیاز، انجام یک یا چند بازی بدون تماشاگر، محرومیت از بازی کردن در یک ورزشگاه خاص، ممانعت از حضور در یک بازی، اخراج از رقابتها یا سقوط به دسته پایینتر میتواند نسبت به فدراسیون یا باشگاه مربوطه اعمال شود.
- افرادی که مخاطب مستقیم رفتارهای تبعیض آمیز بالقوه بودهاند، میتوانند از طرف نهاد قضایی مربوطه دعوت شوند تا اظهارات خود را به صورت شفاهی یا کتبی ارائه دهند.
- به جز شرایط استثنایی، اگر یک مسابقه به دلیل رفتارهای نژادپرستانه و یا تبعیضآمیز توسط داور متوقف شود، آن مسابقه باید به عنوان جریمه (با باخت تیم مقصر) تمام شده اعلام شود.«
در اینجا ذکر یک نکته ضروری است، اصل منع تبعیض که در ماده 13 مورد اشاره قرار گرفته است و تمامی افراد مورد اشاره در ماده 3 را از انجام آن گونه رفتارها منع می‌کند، تنها ناظر به مسابقات، رویدادها و افرادی است که زیر نظر مستقیم فیفا فعالیت میکنند. به این ترتیب مجازات نمودن فدراسیون فوتبال ایران به خاطر انجام رفتارهای حاوی پیام تبعیض جنسیتی و رعایت نکردن حق ورود زنان به استادیوم (منع حضور زنان در استادیوم‌ها) در مسابقات داخلی یا سایر مسابقاتی که مستقیماً زیر نظر فیفا سازماندهی نمیشوند، با استناد به ماده مذکور، ممکن نیست. این مسئله، یکی از انتقاداتی است که به مقررات انضباطی فیفا وارد می‌شود؛ چرا که جامعیت لازم را ندارد و تمامی مسابقات رسمی و غیر رسمی را در بر نمیگیرد.
مسابقاتی که مستقیماً زیر نظر فیفا سازماندهی میشوند عبارت‌اند از: جام جهانی فوتبال در رده بزرگ‌سالان، زیر 17 سال، زیر 20 سال و نوجوانان، جام جهانی فوتبال ساحلی، جام جهانی فوتسال فیفا و جام کنفدراسیونها، فوتبال در بازی‌های المپیک تابستانی، رقابتهای باشگاهی فیفا (جام باشگاههای فوتبال جهان، جام جهانی باشگاههای فوتبال زنان)، رقابتهای فیفا برای تیمهای ملی زنان. به‌این‌ترتیب مسابقاتی همچون رقابتهای لیگ قهرمانان آسیا و یا مسابقات لیگ داخلی (لیگ برتر، حذفی و…) از شمول ماده 13 خارجاند.
در کنار آیین‌نامه انضباطی فیفا، مقرراتی همچون مقرره «گوناگونی و منع تبعیض در فیفا» مصوب سال 2018، «کد اخلاقی فیفا» مصوب 2019 نیز به منع تبعیض اشاره نمودند.
در راستای حق ورود زنان به استادیوم، مقرره گوناگونی و منع تبعیض در فیفا باهدف احترام به تنوع فرهنگ، زبان، دین، جنسیت، نژاد، رنگ پوست و نیز سایر تنوعات میان نوع بشر تصویب شد. در این مقرره اشاره‌شده است نژادپرستی و تبعیض، کلیت و تمامیت جوامع را تحت تأثیر قرار میدهد و فوتبال نیز در اینجا استثنا نیست. فیفا در این مقرره به‌صورت کلی به بیان تاریخچه اقدامات خود برای مبارزه با هر نوع تبعیض و یا نژادپرستی پرداخته است.
بند اول ماده 22 کد اخلاقی فیفا نیز به مقوله منع تبعیض میپردازد. این بند مقرر می‌کند: «اشخاصی که در محدوده این قانون قرار دارند (مطابق بند دوم مقدمه این قانون، اشخاصی که در محدوده این قانون قرار دارند عبارت‌اند از: اعضای هیئت‌مدیره (ازجمله اعضای شورا)، اعضای کمیتهها، داوران، کمک‌داوران، مربیان، تمرین دهنده‌ها یا اشخاص دیگری که مسئولیت فنی دارند، کادر پزشکی یا اداری در فیفا، کنفدراسیونها، اعضای اتحادیهها یا اعضای لیگها یا باشگاهها یا همه افراد دیگری که موظف به مطابقت با مقررات فیفا (به‌جز بازیکنان و واسطهها) هستند.)، نباید عزت یا یکپارچگی یک کشور، اشخاص حقیقی، یا مجموعهای از افراد را از طریق ذکر کلماتی که تحقیرآمیز، تبعیضآمیز باشند، مورد خدشه قرار دهند یا اقداماتی را انجام دهند که نوعی توهین به نژاد، رنگ پوست، قومیت، ملیت، جایگاه اجتماعی، جنسیت، ناتوانی جسمی، زبان، مذهب، اعتقاد سیاسی، یا هر اعتقاد دیگر، ثروت، تولد یا هر وضعیت دیگر، گرایش جنسی و یا هر دلیل دیگری در افراد و گروهها، باشد.»
همچنین بند سوم همین ماده به مجازات زیر پا گذاشتن مقرره بند اول این ماده اشاره می‌کند: «نقض این ماده، جزای نقدی متناسب (حداقل 10 هزار فرانک سوئیس) و نیز منع از انجام هرگونه فعالیت فوتبالی مرتبط برای حداکثر دو سال را به دنبال خواهد داشت. در پروندههای شدیدتر و مهمتر و یا در حالت تکرار رفتارهای مذکور، ممنوعیت از انجام هرگونه فعالیت فوتبالی مرتبط تا حداکثر پنج سال قابل تمدید است.«
به نظر میرسد فیفا با استناد به دو مقرره فوق و نیز با استناد به اصول رفتاری فیفا (FIFA Code Of Conduct) و مقررات عام حقوق بشری، این حق را برای خود قائل می‌شود که به‌تمامی فدراسیونها و یا اعضا و کارمندان زیرمجموعه خود گوشزد کند، تحت هیچ شرایطی و در هیچ مسابقه یا رویدادی حق انجام رفتارهای تبعیضآمیز ندارند و در صورت ارتکاب این نوع رفتارها، مستحق تحمل مجازات و محرومیت )که حسب مورد توسط فیفا تعیین می‌شود) هستند. اصل هفتم از اصول ده‌گانه رفتاری فیفا (به‌صورت غیرمستقیم) به ممنوعیت انجام هرگونه رفتار تبعیض آمیز اشاره می‌کند. در مقرره «اصول رفتاری فیفا برای اشخاص ثالث» نیز اشاره‌شده است فوتبال به دنبال آن است که تمامی حقوق انسانی و حقوق بشری که در سطح بینالملل پذیرفته‌شده است را ارج نهد و برای تحقق آنها در هرگونه فعالیت مرتبط با فوتبال تلاش کند. همچنین برابری همه انسانها (چه زنان و چه مردان) از حیث حیثیت و حقوق در مواد اول و دوم اعلامیه حقوق بشر نیز مورداشاره قرار گرفته است و هر نوع تبعیض قائل شدن میان آنها نهی شده است.
فدراسیون فوتبال ایران برای ممانعت از اعمال مجازات موردنظر فیفا، میبایست هر چه سریع‌تر چاره‌ای بیندیشد و حق ورود زنان به استادیوم ها را، صادر کند. مجوزی که با توجه به استدلالهایی که پیش‌ازاین بیان شد، منع شرعی و حقوقی ندارد.